نامزدی

نامزدی : در عالم علم حقوق، نامزدی صرفاً یک وعده‌ی ازدواج است که هر گز ایجاد علقه زوجیت نمی‌نماید. بنابراین هر یک از طرفین (چه پسر و چه دختر) مادامی‌که عقد نکاح واقع نشده است می‌تواند از وصلت امتناع کند  و طرف دیگر به هیچ وجه نمی‌تواند او را مجبور به ازدواج کرده و یا به دلیل امتناع از وصلت خساراتی را مطالبه کند. حال چه تماماً یا بخشی از مهریه پرداخت شده باشد یا نشده باشد. باید توجه داشت که پرداخت مهریه در این دوره الزام قانونی ندارد. نامزدی‌را این‌گونه می‌توان تعریف نمود:

در عرف، خواستگاری مرد از زن برای ازدواج و موافقت زن، با پیشنهاد وی را اصطلاحاً نامزدی می‌گویند. نامزدی‌دارای دوره است که در آن هر یک از طرف‌ها نامزد دیگری خوانده می‌شود. البته پیشنهاد زناشویی از طرف مرد و قبول آن برای زن ایجاد تعهد و انعقاد عقد ازدواج نمی‌نماید. در واقع، می‌توان گفت دوران نامزدی دورانی است که هر دو طرف برای زندگی مشترک در آینده آماده می‌شوند و به نام یکدیگر نیز مقید می‌گردند تا برای هیچ‌کدام مجال خواستگاری پیش نیاید. در این دوره علاوه بر پسر و دختر، خانواده‌های آن دو نیز با یکدیگر آشنا می‌شوند تا برای اهدافی که در آینده قرار است داشته باشند و تدارک ببینند، آماده شوند.

هدایای دوران نامزدی

در دوره‌ی نامزدی هر یک از طرف‌ها ممکن است به دیگری هدایایی دهند. تکلیف این هدایا در قانون مدنی به‌صراحت مشخص شده است. از آنجایی که‌نامزدی به‌عنوان مقدمه ازدواج دائم است هر یک از طرفین می‌توانند هدایای خودشان یا خانواده‌هایشان را مطالبه نمایند. ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی چنین مقرر می‌دارد:

«هریک از نامزدها در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به‌طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد».

البته منظور از هدایا، هدایای دوران نامزدی است و هدایای داده شده قبل از آن مشمول مقررات هبه یا بخشش قرار می‌گیرد.

هدایای دوران‌نامزدی به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ی اول هدایای مصرف شدنی از قبیل گل و شیرینی که به‌طور طبیعی بخشیده می‌شوند و تلف آن ضمانتی ایجاد نمی‌کند.

دسته‌ی دوم هدایایی است که بر حسب عرف و عادت نگه‌داری می‌شوند مانند طلا و زیورآلات که برحسب رویه استرداد می‌گردد مگر اینکه توافق دیگری صورت بگیرد. در این میان حلقه نامزدی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و چنانچه تلف همراه با تقصیر باشد ضمان آور است.

تکلیف نامه‌های طرفین نیز روشن است. این نامه در صورت بقاء قابل‌استرداد است اما در صورت از بین رفتن نمی‌توان آن را مطالبه نمود.

خسارت ناشی از بر هم زدن نامزدی

خسارات ناشی از بر هم خوردن‌نامزدی چگونه محاسبه می‌گردد؟

ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی چنین مقرر داشته:

«هر کس بدون مجوز قانونی عملاً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان، سلامتی، مال، آزادی، حیثیت حسن شهرت یا هر حق دیگری که به‌موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده، لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی و معنوی فرد دیگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می‌باشد».

با این اوصاف چنانچه دختر و یا خانواده‌ی او از به هم خوردن‌نامزدی دچار لطمه روحی شوند می‌توانند ضمن تقدیم دادخواست به مرجع قضایی جبران خسارت وارده (چه مادی و چه معنوی) را مطالبه نمایند. البته این نظر مخالفانی نیز دارد که چنین بیان می‌کند که قابل مطالبه نیست.

این نکته نیز اهمیت دارد که خسارات ناشی از نامزدی در صورت فوت یکی از نامزدها قابل مطالبه نیست و همچنین در مورد هدایای ناشی از نامزدی.

ارث در دوران‌نامزدی

در دوران نامزدی طرفین مطلقاً از یکدیگر ارث نمی‌برند زیرا غرض از نامزدی صرفاً آشنایی با یکدیگر است و طرفین فقط در ازدواج دائم از یکدیگر ارث می‌برند.