ضرب و شتم

ضرب و شتم از عناوین کیفری هستند که از سوی قانون گذار جرم انگاری شده اند. البته باید توجه داشت که ضرب‌ و شتمدو عنوان کیفری مستقل هستند. در ابتدا به مفهوم آنها پرداخته می شود و سپس مجازات تعیینی از سوی مقنن مورد بحث قرار می گیرد.

مفهوم ضرب و شتم

منظور از ضرب صدماتی است که وارد جسم می گردد. این ضربات هیچ گونه خون ریزی به همراه ندارند. کبودی و سیاه شدن مصداق بارز ضرب دیدگی هستند. اما در مورد شتم موضوع متفاوت است. منظور از شتم دشنام دادن و ناسزا گفتن است که در قانون مجازات اسلامی ذیل عنوان توهین از آن بحث می شود.

مجازات ضرب و شتم

ضرب و شتم در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مورد توجه قانون گذار قرار گرفتند. مجازات تعیینی برای جرح در صورت عمدی بودن قصاص می باشد. قانون گذار در ماده ۲۷۱ بیان کرده که جرح در موارد زیر عمدی است:

الف– وقتی که جانی با انجام کاری قصد قطع عضو یا جرح آن را دارد چه آن کار نوعاً موجب قطع یا جرح باشد یا نباشد.

ب– وقتی که جانی عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب قطع یا جرح عضو باشد هر چند قصد قطع یا جرح نداشته باشد.

ج– وقتی که جانی قصد قطع عضو یا جرح را ندارد و عمل او نوعاً موجب قطع یا جرح نمی‌باشد ولی نسبت به مجنی‌علیه بر اثر بیماری یا پیری یا ناتوانی یا کودکی و مانند این‌ها نوعاً موجب قطع یا جرح باشد و جانی به آن آگاهی داشته باشد.

البته شرایط عمومی قصاص نیز باید رعایت گردد. منظور از این شرایط این است که  مرتکب جرح، پدر یا از اجداد پدری قربانی جرم نباشد و مجنی علیه هم مجنون نباشد و در دین با مرتکب مساوی باشد. شرایط اختصاصی نیز به شرح زیر است:

• محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد؛
• قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد؛
• خوف تلف مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد؛
• قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد؛
• قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیراصلی نباشد؛
• و قصاص عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.

در صورتیکه جنایت غیرعمدی باشد به مجنی علیه دیه تعلق می گیرد.

دیه تغییر رنگ پوست در قانون مجازات اسلامی به شرح زیر تعیین شده است:

• سیاه شدن پوست صورت، شش‌هزارم؛
• کبودشدن آن، سه‌هزارم؛
• سرخ شدن آن، یک‌ونیم‌هزارم دیه کامل
• تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد، نصف مقادیر مذکور در فوق.

شتم نیز در قانون مجازات اسلامی برابر با توهین است که در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی بیان شده است:

«توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود».

توهین (شتم) یک جرم قابل گذشت است که نیاز به شکایت شاکی دارد و چنانچه شاکی در ظرف یک سال از تاریخ وقوع جرم شکایت ننماید مشمول مرور زمان می گردد مگر اینکه ثابت نماید که تحت سیطه متهم بوده و یا به دلیلی خارج از اختیار امکان شکایت برای او وجود نداشته است.

نکته دیگر در مورد توهین (شتم) این است که استماع لفظ از سوی بزه دیده و حدوث نتیجه ملاک است و باید به گوش وی برسد. این امر از رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور در باب مزاحمت تلفنی استنباط می گردد.