صدور حکم موت فرضی

حکم موت فرضی برای غایب مفقودالاثر صادر می شود. غایب مفقودالاثر به فردی اطلاق می شود که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او هیچ خبری نباشد. چنانچه مدتی از غیبت فرد بگذرد و هیچ اخباری از او به دست نیاید فرض بر این است که او مرده است. ماده ۱۰۲۰ قانون مدنی مواردی که در آن فرد غایب مرده انگاشته می شود را بیان نموده است.

مقررات قانون مدنی در مورد صدور حکم موت فرضی

ماده ۱۰۲۰ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «موارد ذیل از جمله مواردی محسوب است که عادتا شخص غایب زنده فرض نمی‌گردد:

۱. وقتی که ده سال تمام از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است گذشته و در انقضاء مدت مزبور سن غایب از هفتاد و پنج سال گذشته باشد.

۲. وقتی که یک نفر به عنوانی از عناوین جزء قشون مسلح بوده و در زمان جنگ مفقود و سه سال تمام از تاریخ انعقاد صلح بگذرد بدون اینکه خبری از او برسد. هرگاه جنگ منتهی به انعقاد صلح نشده باشد مدت مزبور پنج سال از تاریخ ختم جنگ محسوب می‌شود.

۳. وقتی که یک نفر حین سفری دریایی در کشتی بوده که آن کشتی در آن مسافرت تلف شده است سه سال تمام از تاریخ تلف شدن کشتی گذشته باشد بدون اینکه از آن مسافر خبری برسد».

وراث فرد غایب مفقودالاثر حق درخواست صدور حکم موت فرضی را دارند. البته شرایطی برای این تقاضا در نظر گرفته شده است. در این حالت، محکمه وقتی می تواند حکم موت فرضی غایب را صادر نماید که در یکی از جراید محل و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران اعلانی درسه دفعه متوالی هرکدام به فاصله یک ماه منتشر کرده و اشخاصی را که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت نماید که اگر خبر دارند به اطلاع محکمه برسانند. هرگاه یکسال از تاریخ اولین اعلان بگذرد و حیات غایب ثابت نشود حکم موت فرضی او داده می شود. هر چند در قانون امور حسبی چنین در نظر گرفته شده که یک سال از تاریخ آخرین اعلان بگذرد. به نظر می رسد قانون امور حسبی در این مورد ناسخ قانون مدنی باشد.

وراث غایب مفقودالاثر می توانند از دادگاه بخواهند که در دارایی غایب تصرف نمایند؛ مشروط به آنکه تضمین یا تضامین کافیه بدهند و مدت زمان پس از نشر آگهی (یک سال) را رعایت کنند.

در حالتی که پس از صدور حکم موت فرضی غایب برگردد، وراث غایب چنانچه چیزی از مال یا منافع مال او استفاده کردند به غایب مسترد نمایند.

وضعیت زوجه پس از صدور حکم موت فرضی

به موجب قانون مدنی هر گاه ۴ سال  از زوج خبری نباشد زوجه می تواند از دادگاه تقاضای طلاق نماید. حال باید دو فرض را از یکدیگر تفکیک نمود:

حالت اول: ۴ سال می گذرد و از زوج خبری نیست که در این حالت زوجه به حکم حاکم طلاق داده می شود و باید عده طلاق نگه دارد.

حالت دوم: حکم موت فرضی غایب صادر می شود. در اینجا نکاح به خودی خود منحل می شود و زوجه باید عده وفات نگه دارد.

مرجع صالح برای درخواست حکم موت فرضی

امروزه مرجع صالح برای صدور حکم موت فرضی «اداره سرپرستی» می باشد. هر چند که در قانون مدنی  از دادگاه سخن به میان آمده است؛ اما چنین امری امروزه منسوخ شده است.

نمونه دادخواست صدور حکم موت فرضی

با سلام

احتراما به استحضار می رساند:

با توجه به اینکه مدت ……… از غیبت آقا / خانم …………….. گذشته است و تاکنون هیچ گونه خبری در خصوص حیات یا ممات ایشان به دست نیامده و سن غایب در حال حاضر ……… سال می باشد، لذا درخواست صدور حکم موت فرضی با رعایت مواد قانون مدنی مورد استدعا است.